Kryptowaluty stały się ostatnio bardzo popularne, coraz więcej osób inwestuje
w cyfrowe aktywa. Jednak wraz ze wzrostem popularności kryptowalut nastąpił wzrost liczby oszustw i nadużyć. Oszustwa „na wnuczka” czy „na policjanta” są już przestarzałe, teraz przestępcy nabierają nowego rozpędu wykorzystując popularność kryptowalut. Oszuści wciąż doskonalą̨ swoje metody. Pomaga im w tym internet, który zapewnia dużą anonimowość, umożliwia tworzenie dowolnej tożsamości oraz narzędzi służących wyłudzaniu pieniędzy lub wrażliwych danych. Prawdziwa plaga to oszustwa hybrydowe, które częściowo rozgrywają̨ się̨ online, a częściowo w realu. Ofiarami coraz częściej są przedsiębiorcy i firmy. Większość́ oszukańczych scenariuszy opiera się̨ na socjotechnice, wykorzystującej naszą naiwność, strach, pośpiech, a także – niestety – chciwość́, chęć szybkiego wzbogacenia się. Prasa, radio i telewizja codziennie i wprost co chwilę informują nas o kolejnych pokrzywdzonych, którzy tracą nawet po kilkaset tysięcy złotych, a szanse na złapanie sprawców i odzyskanie pieniędzy są znikome.
Cyfrowa waluta jest formą waluty przechowywaną w cyfrowym portfelu. Właściciel może tę walutę zamienić w gotówkę, przelewając ją na konto bankowe. Do weryfikacji wykorzystuje technologię blockchain. Blockchain to postać księgi rachunkowej, w której zapisuje się transakcje w cyfrowej postaci, rozproszone w Internecie. Technologia opiera się na sieci peer-to-peer, co oznacza, że nie ma tu komputerów centralnych czy systemów zarządzających i weryfikujących transakcje, a każdy podłączony komputer może brać udział
w ich przesyłaniu i uwierzytelnianiu. Użycie technologii blockchain oznacza, że transakcja nie przebiega przez instytucje finansowe. Jeżeli zatem zostaniesz oszukany przy jej użyciu, bardzo trudno jest odzyskanie skradzionych środków.
Scenariusz oszustwa zaczyna się często od kliknięcia w reklamę obiecującą duży
i szybki zysk na inwestycji w kryptowaluty. Kliknięcie przenosi potencjalnego inwestora na stronę, gdzie zostaje poproszony o dane do kontaktu i w krótkim czasie dzwoni „doradca”, który namawia do inwestycji w bitcoina, a do tego trzeba założyć konto inwestycyjne na giełdzie kryptowalut (musisz wysłać zdjęcie dokumentu tożsamości). Na podstawie tych danych oszuści tworzą konto na giełdzie kryptowalut oraz wirtualny portfel. Teraz inwestor musi ściągnąć na własne urządzenie aplikację AnyDesk, która ma mu umożliwić podgląd swojej inwestycji. Tak naprawdę jest to aplikacja zdalnie przejmująca pulpit, która pozwala na obserwowanie wszystkiego, co na swoim urządzeniu robi jego użytkownik, włącznie
z logowaniem do konta bankowego. Pozwala ona również na przejęcie kursora na tym urządzeniu. Inwestycje oczywiście są fikcyjne. Założone na giełdzie kryptowalut konto posłuży tylko do anonimowego wypłacenia ich na prywatne konto przestępcy.
Poprzez takie działania oszuści w prosty sposób podszywają się pod platformy inwestycyjne i namawiają swoje ofiary do zakupu kryptowaluty, obiecując wysokie zyski, oferując pomoc i w ten sposób okradają swoje ofiary z pieniędzy. Szybki rozwój kryptowalut w ostatnich latach zyskał na popularności i wywarł duży wpływ na globalny sektor finansowy, sprawił, że wraz ze wzrostem ich znaczenia pojawiły się także coraz bardziej wyrafinowane oszustwa, ich sprawcy szukają łatwego zysku kosztem innych, a przez lata swojej oszukańczej działalności znaleźli różne sposoby na wykorzystanie tej technologii w swoich nieuczciwych planach.
Kryptowaluta to forma cyfrowej wirtualnej waluty, która wykorzystuje technologię kryptografii do zabezpieczania transakcji oraz kontrolowania tworzenia nowych jednostek tej waluty. Kryptowaluty to zdecentralizowane pieniądze cyfrowe, co oznacza, że nie są kontrolowane przez żadną instytucję finansową czy rządową, które nie istnieją w świecie fizycznym i są jedynie cyfrowym zapisem opartym na specjalnie opracowanym algorytmie. Zamiast tego, ich funkcjonowanie opiera się na rozproszonych systemach komputerowych, takich jak blockchain. Najbardziej znanym przykładem kryptowaluty jest Bitcoin, który został wprowadzony w 2009 roku przez osobę lub grupę pod pseudonimem Satoshi Nakamoto. Bitcoin oraz inne kryptowaluty umożliwiają przesyłanie wartości i dokonywanie transakcji bez konieczności pośrednictwa instytucji finansowych. Wartość kryptowalut może być zmienna
i podlegać wahaniom na rynku, co przyciąga uwagę zarówno inwestorów, jak i entuzjastów technologii blockchain.
Wzrost popularności kryptowalut oraz ich wartości w ostatnich latach sprawiły, że stały się one atrakcyjne także z perspektywy inwestycyjnej. Wykorzystując ten trend, oszuści próbują wyłudzić pieniądze, udając platformy inwestycyjne oferujące szybkie zyski w kryptowalutach. Tworzą fałszywe strony internetowe i reklamują się w mediach społecznościowych, pozyskując istotne dane osobowe i logowania do kont bankowych, co zawsze naraża ofiary na utratę środków. Przykładem takiego oszustwa był przypadek Global Maxis, który jako platforma inwestycyjna okazał się pułapką. Osoby przekonane do rejestracji na stronie internetowej były kontaktowane przez konsultantów, którzy zachęcali do instalacji oprogramowania umożliwiającego zdalną kontrolę komputerów. Dzięki temu oszuści przejmowali kontrolę nad urządzeniami klientów, uzyskując dostęp do ich kont bankowych i dokonując nieautoryzowanych przelewów środków poza granice kraju. Podczas rejestracji na stronie internetowej Global Maxis konieczne było także podanie swoich danych osobowych, w tym przesłanie skanu dowodu osobistego. W ten sposób przestępcy pozyskali wiele danych osobowych, które następnie zostały wykorzystane do zaciągania kredytów i pożyczek na swoje ofiary. Osoby rejestrujące się w Global Maxis zatem nie tylko straciły pieniądze ze swojego konta bankowego, lecz także muszą spłacić dług, który powstał podczas operacji na ich koncie.
Warto również na bieżąco obserwować, jak zachowuje się nasz komputer i czy nie daje podejrzanych sygnałów, które mogą świadczyć o tym, że został zainfekowany. Jeśli tak, należy jak najszybciej usunąć z niego złośliwe oprogramowanie. Ponadto zawsze warto zachować ostrożność w Internecie i nie wchodzić na podejrzane strony internetowe, nie pobierać podejrzanych plików ani nie klikać w niesprawdzone linki. Podstawą jest dobry program antywirusowy, który nie pozwoli na zainfekowanie komputera złośliwym oprogramowaniem. W celu zadbania o bezpieczeństwo należy także regularnie przeprowadzać aktualizacje systemu, ponieważ często mają one na celu zlikwidowanie luk w bezpieczeństwie.
Cryptojacking i podszywanie się pod platformy inwestycyjne w celu wyłudzenia pieniędzy to jedne z najpopularniejszych oszustw związanych z kryptowalutami. Pierwsze polega na wykorzystaniu cudzego sprzętu do wydobywania kryptowalut, a drugie na wprowadzeniu osoby w błąd celem wyłudzenia od niej pieniędzy. Rozwój nowych technologii sprawia, że w przyszłości mogą pojawiać się także i inne oszustwa, które będą bazować na kryptowalutach. Kluczowe zatem jest bezpieczne i rozważne korzystanie z Internetu oraz stosowanie odpowiednich zabezpieczeń swojego komputera. Należy pamiętać, że uzyskiwanie wysokich i szybkich zysków jest mało prawdopodobne, a wobec podmiotów, które je oferują, należy zachować ostrożność.
Rozpowszechnienie się aktywów opartych na blockchain zwiększa możliwości prania pieniędzy, jak i też tworzy nowe, bezpieczniejsze dla przestępców metody zdobywania kapitału. Jednym z rozwiązań tego problemu mogłoby być zwiększenie reżimu regulacyjnego oraz szerzenie wiedzy o cyberprzestępczości. Należy zawsze pamiętać, że cyberprzestrzeń daje przestępcom globalne możliwości i dużą dozę anonimowości, co nie tylko potencjalnie napędza oszustwa, wymuszenia i ataki hakerskie na różną skalę, ale także utrudnia pozyskanie wiarygodnych danych o skali i rodzajach dokonywanych nadużyć.
Pamiętajmy jednak, że kryptoaktywa tracą wszyscy – od przypadkowych ludzi, którzy zaufali nieznajomemu z portalu społecznościowego, poprzez dużych prywatnych inwestorów, aż po przedsiębiorstwa krytyczne dla gospodarki i bezpieczeństwa państwa.
Skala wykorzystania kryptowalut w przestępstwach jest trudna do oszacowania. Narzędzia ułatwiające korzystanie z kryptowalut są powszechnie dostępne, dlatego przestępcze wykorzystanie kryptowalut nie oznacza wyłącznie działań związanych z samą cyberprzestępczością, ale przede wszystkim jest związane z przekazywaniem wartości pieniężnych.
Kiedy znajdziemy się w wyżej opisanych sytuacjach, bardzo ważny jest czas reakcji oraz narzędzia, z których korzystaliśmy w celu przekazania środków. Jeśli to był przypadek wykorzystania systemu bankowego, należy to natychmiast zgłosić do swojego banku, który zabezpieczy nasze konto elektroniczne. Następnie należy niezwłocznie zgłosić na policji zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, które najprawdopodobniej będzie procedowane na podstawie art. 287 kk. Jego treść brzmi: “Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy zapis danych informatycznych, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”. Potwierdzenie zgłoszenia należy następnie przekazać do banku. Niezależnie od rozwoju sytuacji, możemy finalnie odzyskać pieniądze na podstawie decyzji instytucji finansowej lub wyroku sądu.
